JACK BEAUMONT INTERVIEW

You must have noticed in the Le Bureau des legendes TV show that when Malotru returns from his mission he drives around Paris for a long time, switches cars in random garages, moves from one crib to another right until he manages to get rid of the fake identity used on the mission and get back to his true self, if he still remembers it, that is.

In Jack Beaumont's novel The Frenchman I found out what agents have to do in order to cross over from one life into another one and it's even more complicated than in the TV show.

The story of how I managed to get to make this interview is a thriller in itself. I will save that story for another day.

Everything would be easier if Jack Beaumont was simply a writer of spy novels. In fact everything would be easier if Jack Beaumont wasn't just a pen name.

Actually he is a retired spy who used to be a fighter pilot in the French Air Force before entering their DGSE secret service. He had to quit flying fighter jets after sustaining a back injury in an emergency landing. He started flying military cargo planes and after a series of clandestine flights passengers from DGSE noticed his skills.

He became an agent specialized in undercover infiltrations abroad, mostly shorter missions where decisions need to be made in split second and every mistake is followed by a lifetime of regrets.

When sleeping issues creeped in and every glance in the street became a source of unease and perceived as a threat for his family and himself, Jack retired.

Today he is in some other line of work and he is doing great.

Jack turned his experience into novels. He offers a dynamic and unpretentious and yet very authentic look into the world of intelligence services and the traumas stemming from these activities. He definitely brought something fresh into this genre that never goes out of fashion.

As a creator of A Civil Servant TV show where I tried to fully shape the identity of the Serbian Secret Service that up until then had some very limited screen exposure, I was very excited to discuss these issues with the guy who does the same thing for one bigger secret service which turned out to be very elusive in terms of pop culture.

I enjoyed this conversation in a way you can enjoy communicating with a consummate professional that knows who needs to know what.

- Your novel doesn't have much to do with James Bond. It's much more realistic and intense and yet you personally and your character share some similarities with Bond. You both come from aristocratic families and your character is the descendant of Hugues de Payns - founder of the Templar order. Bond was also a flyer before he became an agent in some origin stories, even flying covert missions and thus being recruited. How much does James Bond as a character influence people to join secret services in real life?

I imagine it's like for fighter pilots and the movie Top Gun! We all tend to form ideas about worlds we don't know based on movies or books, and certainly, the brain decides to only retain the attractive part of what we see. So, certainly, many, dreaming of becoming James Bond, have decided to join the secret services of their countries. But, as with fighter pilots, once you're there, you quickly realize it's not James Bond.

For my part, it was a continuation. Joining the military and serving my country was indeed likely in my blood and upbringing, and that's why I wanted my main character to also have that weight, or family tradition, on his shoulders. Then, when a doctor told me I couldn't fly anymore due to the back surgeries I had after my accident and I was offered to take the tests for the DGSE, it seemed logical to me.

 - When we speak of literary influences, one of the best depictions of French clandestine operations was OAS in Frederick Forsyth's The Day of the Jackal. And I personally feel your novel compares favorably to Forsyth's best work. Who were your literary influences?

Thank you very much for this comparison! I am myself a big fan of Frederick Forsyth! Few authors of spy novels have created truly realistic works that delve into the profound darkness of the world of espionage, its slowness, and complexity. Many, while still very enjoyable to read, provide a vision closer to Hollywood clichés and further from reality. The others who have left a mark on me are John Le Carré, Tom Clancy, Robert Ludlum, and Graham Greene, not forgetting, of course, 'I Am Pilgrim' by Terry Hayes.

- Your first language is French and yet the initial edition of your novel is in English and the French edition features a translator. In which language did you write the initial manuscript?

I wrote it, like Dark Arena, in English. My mother was English, and I live in Australia, so it seemed logical to me and also gave me access to a larger market. I participated in the French translation in order to incorporate the correct terminologies and to maintain the spirit of the original book.

 - Did you send the manuscript to DGSE to get approval?

Not the manuscript, but I informed them that I was writing a novel. Some leave the Service and write fairly autobiographical books, and besides being prohibited, it's a mistake. It's a mistake because the world of intelligence is intentionally very compartmentalized, and one never truly knows the entirety of an operation, its actors, and its scope. So, by writing an autobiography, one can unknowingly put at risk certain individuals involved, or agents still in the field. Since I still have friends who work there, it was out of the question for me to subject them to any additional unnecessary risk. Therefore, I wrote a novel, which doesn't require validation from the DGSE.

- Joe Weisberg, the guy who created The Americans TV show wrote a spy novel and used the redaction as a device. Major parts of the text were simply covered in black. Eventually, CIA's internal newsletter even wrote a review about the novel and the colleagues who read it pretty much hated it. Did you get some press on DGSE message boards or internal newsletters?

No, not to my knowledge. Generally, when a former member writes a book after leaving, there is an internal memo requesting that no one from the Company contacts the author anymore. So, it's also a way to buy one's freedom and no longer be bound to the Service. However, the only feedback I've had was rather positive.

- How do you feel about retired secret service guys all over the world who write books as soon as they leave the field and sometimes say very unfavorable things about their agencies?

As I mentioned earlier, some indeed write autobiographies in which they can express their frustrations and point out dysfunctions, and to me, that's a mistake. Like in all organizations or societies, there are certainly internal dysfunctions, and some people experience them negatively. But that's not a reason to expose them to the public. It does no good to the institution and generally gives a bad look of the one who criticizes them.

- Spy novels by great masters like le Carre always include families of main characters which counters the Bond paradigm that secret agent can't have a family. In a seminal TV show The Americans Soviet undercover spies have a family as well. However your depiction of family in The Frenchman takes this subject to a new level. Was this family dynamic something that you consider to be your genuine contribution to the genre?

Yes, absolutely, even though I don't claim to bring any particular contribution to the genre. But I do think that in most spy novels or series, we see a spy who is single and childless, whereas in real life, a vast majority of us are married and parents. This family life is supposed to be the anchor that brings us back and grounds us to reality after a mission under a false identity, and what the public may not necessarily perceive is that this is where the real danger and difficulty lie. The identification of our family by an adversary service can be used as leverage for manipulation to turn an agent, and becoming oneself again after an operation is very difficult psychologically.

 - Unlike Bond, Alec never has sexual or romantic relations with his marks even though he often gets very close to them. It's two novels by now and it feels that Alex not having sex with his marks is getting noticeable - like Batman and Superman not killing people. Will it change in further instalments?

Perhaps, I'm not yet decided on that. I wrote the first two novels based on my own life and my own decisions in the field, but that's only 'my' reality. Perhaps now, I need to detach myself from the main character and let him have his own moral codes and make his own decisions, maybe for the reader's enjoyment.

- DGSE kept a very low profile but now you happen to live in Australia which is very close to New Zealand where the Rainbow Warrior affair happened and eventually became the most publicized controversy of the French secret service. Do you sometimes feel the fallout of that event in Australian public?

Yes, it happened to me for the first time a few weeks ago during a public speaking speaking for Dark Arena’s promotion. One of the audience members asked the question with a lot of emotion, asking me if I considered that operation a success or a failure. I replied to him that, aside from the fact that I wasn't involved as I was about 10 years old at the time, it was clearly a failure because when a Secret Service operation is a success, by definition nobody hears about it!

- Through the character of Colonel you gave us a very interesting look into ISI, infamous Pakistani secret service that was known for all kinds of two-faced actions but also for high-efficiency. This is the best character of a Middle Eastern security service chies since Hani Pasha from David Ignatius novel and Ridley Scott film Body of Lies. Which of the less-known security services do you admire the most?

The description of this character and his professional capabilities was in no way a sign of admiration for the ISI, which is known for its brutality.

It's a difficult question because the lesser-known 'small services' often have limited resources and therefore specialize in thematic targets they can handle, unable to cover everything. For example, some are well-known for their capabilities in cyber, while others may specialize in certain difficult-to-penetrate Asian countries. In the 'big' Services with more resources and means, methodologies are very different and generally have historical origins, such as France with the Resistance during the Second World War.

- One of the most interesting parts of your novel is how the main character maintains his anonymity and covers. Paris is a huge metropolis and it is easier to maintain anonymity in such a city. In Serbia, for example, working for the Secret Service is a badge of honor and people don't conceal it as much since it is a much smaller community. Did you notice such different approaches among your colleagues around the world?

Yes, even though generally those who can openly display their affiliation with the Services in their country often work for domestic intelligence. When countries have some, operatives, who work under false identities abroad, must protect their 'real life' and remain very discreet even within a small community. But it is true that in some countries, intelligence carries a negative connotation while in others it is glorified.

- One of the reasons DGSE kept a low profile was also its handling of the popular culture. Admittedly there were Bond-like novels and movies by Jean Bruce about OSS117 but this character eventually became popular as a Jean Dujardin spoof much later. In seventies movies French secret services were depicted as villains in local political thrillers. Even when glamorous Vincent Cassel and Monica Bellucci made Agents Secrets it wasn't really a showcase for DGSE. But now things are changing with your novel and Le Bureau TV show. Do you feel that DGSE intentionally kept a low profile in popular culture?

As I mentioned earlier, I think there are historical reasons for this. France is not among the countries where intelligence is well perceived. In the collective mentality, it is seen as a necessary evil, and those who work in it are considered untrustworthy. Therefore, the DGSE has kept a low profile, most likely for these reasons, but perhaps it's not a bad thing for a Secret Service...

- When Nic Pizzolatto shared information that he is writing the adaptation of your book, the novel got its global recognition. It came as a surprise since Nic Pizzolatto is an elite screenwriter and usually trades report on his every move. However this collaboration was kept under wraps - there were no film rights announcements, no producers mentioned, just him suddenly announcing the script. How did you connect and what is the plan?

What I can share is that I sold my rights to Inkfactory, which produced The Night Manager. They were the ones who contacted Nic, who, after reading the book, agreed to be the scriptwriter for the TV series adaptation. I was very lucky because Nic is extremely talented and immediately fully understood the darkness and psychological complexity of the world of espionage, just like the leaders of Inkfactory, who happen to be the sons of John Le Carré!

- Would you accept some fundamental changes like Alec becoming an American?

Even though I maintain involvement in the project to ensure that the series, if it happens, remains as realistic as the book, I don't think I'll be able to refuse the changes decided by the producers or the studio. Of course, I hope Alec will remain an operative of the DGSE because other shows are generally about the CIA or MI6, but also because it would provide a different geopolitical perspective.

- Le Bureau is also getting an American remake, do you think it could be beneficial for The Frenchman's journey to the screen?

No, I don't think there could be an impact. The American version of Le Bureau will certainly be about the CIA, I guess... But that's also why I believe the adaptation of my book should remain about the DGSE in order to differentiate itself.

- Nic worked on a film with Melanie Laurent so he is accustomed with French industry. Is there a chance his script gets turned into a French-language production?

I don't know. Maybe one day! What's certain is that his script for the pilot episode is absolutely amazing and left me speechless.

- Who would be your casting choices for the main characters?

An actor who is capable of appearing as both kind and villainous, and who can portray both a beggar and a minister equally well. Like a real spy. But I think the most important thing is that it's someone who understands the psychology of this very particular world and fully invests in the role.

- Serbs, Bosnia and Kosovo lurk in the background of this novel as a part of your character's past. But there are flashes of those experiences. Were you still a Mirage pilot when the French fighter plane was shot down over Bosnia and pilots got captured? How did the pilot ranks feel about that rather controversial affair?

I was still training at that time, but I remember that of course it was very concerning for all of us as you never want your brothers in arms to suffer or to die.

As a military man, we obey the orders given by our command, and the designated enemies are the enemies. Period. There's no room for thinking otherwise.

The conflicts of a certain era result from political decisions made in the preceding 10 or 20 years based on other events... If this war had occurred after 9/11, perhaps the international community would have taken the opposite side... who knows!

- Serbian public perceives French secret services as traditionally inclined to our cause based on shared efforts in the Great War and even some later developments like civil war in Zaire in late nineties and finally Pierre-Henri Bunel leaking NATO attack plans to our military in 1999. Does this kinship actually exist in the French intelligence community or is it just a misconception of Serbian public?

It is generally very well known among French military personnel that the Serbs have been among our closest allies, whether during the Napoleonic wars or afterward. But as I was saying, sometimes the political decisions of an era could have been totally different a few years earlier or later, and military people have to obey that decision.

- In your new novel you explore the war for energy as the crucial conflict of our time. It covers the timeline after The Frenchman and up until the Russian invasion of Ukraine. You have some very interesting opinions about this war which are not so mainstream in the West. What were the reactions to Dark Arena and did it stir up controversy?

Generally, I've had very good feedback on my second book, Dark Arena. People often say it's better or even more gripping than The Frenchman, and that the geopolitical vision in which the story is set had opened their minds to what may have caused this war as it’s not so mainstream! What's interesting is that I wrote this plot in 2021 and 2022... You can infer whatever you want from it...:-)

- A lot of secret service operatives admit they are avid readers because their work includes a lot of traveling and waiting. Did you become an avid reader on the job?

It's true that there's a lot of waiting, but it's generally the kind of waiting where you have to be very vigilant of your surroundings, or even observe directly and not miss the target. So, I read more during that time than before, but without becoming an avid reader. However, that's where I learned to write! Everything we do must be written in the smallest detail and the finest description, all in the third person. Therefore, each end-of-mission report resembles a little novel.

- What is the consensus most favorite spy novel among secret service operatives and what is their favorite spy movie?

I imagine it depends on which service you ask and in which country! But generally, John Le Carré is considered as being the king. For movies, it's somewhat similar, and as for the French, Les Patriotes with Yvan Attal, directed in 2014 by Eric Rochant, who also made Le Bureau, is a bit of the reference.

- Despite basing our helicopter operations on Yugoslav produced Gazelles, when it comes to fixed-wing aircraft, it was almost a century ago since Serbian military last purchased French airplanes. Now, we are about to purchase Rafale fighters for a hefty sum. As a former fighter pilot, how do you feel about the role of fighter jets in modern warfare, especially in light of Ukraine war where surface to air missiles seem to be crucial. Do you feel fighter jets still deserve such a high price tag? What does Serbia gain by this purchase of Rafales except strengthening the economic partnership with France?

I'm a fighter pilot, so naturally, fighter aviation is paramount for me!

But more seriously, even though methods of warfare have clearly evolved in recent years, as seen in Ukraine with drones and unconventional assaults, what a next-generation fighter aircraft like the Rafale can accomplish before sending any troops to the ground is phenomenal. We're not talking about older generation aircraft for which ground-based air defense is difficult to bypass, evade, jam, or neutralize; we're talking about a multi-role aircraft that can simultaneously engage in air-to-air, air-to-ground, air-to-sea, and reconnaissance missions. I've faced it in training when I was on the Mirage 2000-5, which was the flagship for air-to-air Fox 3 interceptions at the time, and I felt like I was facing a Star Wars X-wing!

STARI - TOP10 - 2023

iznad crte >

THE CONTINENTAL, Albert Hughes (+ Charlotte Brandstrom)

Ne volim da mešam televiziju i film jer između njih vidim sve veće razlike kako se naizgled približavaju i kako televizija sve više formira svoju autohtonu estetiku. Pa ipak, ako ljubitelji i poznavaoci Larsa Von Triera mogu da stavljaju RIGET, onda svakako i ja sebi mogu da dozvolim jednu takvu ekstravaganciju.

Nisam preveliki fan serijala JOHN WICK. Tek mi je u trećem filmu balans akcije i nažalost naivne stripovske parafraze Mel Gibsonovog filma PAYBACK postao prihvatljiv, i to pre svega zahvaljujući zaista nesvakidašnje izvedenim akcionim scenama.

Ipak, ne mogu više o Johnu Wicku da kažem išta loše jer da njega nema ne bismo dobili seriju THE CONTINENTAL.

Smeštena je u Njujork 1977. i oslanja se na atmosferu tog grada, na njegovu sliku koju smo stekli u Blaxploitiation filmu tog vremena, uličnom krimiću, pandurskim serijama, muzici tih dana i generalno svim drugim popkulturnim uspomenama koje su tada izgrađene.

Sam Albert Hughes za THE CONTINENTAL kaže da je disco noir jer disco podrazumeva inkluzivnost tog perioda kojoj se relativno brzo stalo na put, a u ovom konkretnom slučaju protiv moćnog negativca ustaje jedna rasno, politički i interesno izmešana ekipa dočim je on prikazan kao The Man koji svemoćno vodi podzemlje a i neke legalne tokove, baš kao u Blaxploitiationu iz tog vremena ali i u klasičnim krimićima.

Činjenica da Mel Gibson igra tog negativca, čoveka koji je pre Winstona vodio hotel daje poseban metafilmski aspekt, pre svega zato što je PAYBACK bio ekranizacija istog romana kao POINT BLANK, smešten je u jedno stripovski stilizovano vreme, blago arhaiziranu sadašnjost, a hijerarhija kriminalne imperije protiv koje je ustao pojedinac dana je kroz stratifikaciju jedne zgrade. Dolaskom u šerifovske godine, Mel Gibson od heroja koji je došao samo po ono što mu pripada pa makar to srušilo celu imperiju, postaje onaj koji vodi tu imperiju. Međutim, motivacija protagonista nije ista. Svakako i njih vodi osveta, ali ono žele da uzmu nije nešto što je „njihovo“ već „tuđe“ i tako naplate svoju traumu. Dakle, paradigma se promenila, verovatno i pod uticajem događaja kao što su Black Lives Matter i Woke pokret, više nema pojedinca koji želi „svoje“, već se cela grupa sveti za traumu i želi punu kontrolu.

Seriju čine tri jednoipočasovne epizode, praktično tri filma zbog čega se i formalno s punim pravom nalazi na ovoj listi, od kojih je prvu i treću režirao Albert Hughes, pre trideset godina budući veliki američki reditelj, što se na kraju nije ostvarilo, ali ne zbog manjka talenta već mnogo više zbog izbirljivosti. U pogledu stripa, Hughes ima najbolju moguću referencu, sa bratom Allenom snimio je veoma uspešnu ekranizaciju Mooreovog FROM HELL koja se odmakla od stripa ali je rezultirala dobrim filmom. Kad je reč o epohi, snimio je DEAD PRESIDENTS, smešten tu negde malo pre vremena kad se dešava THE CONTINENTAL. No, ovde je odlučio da se opusti i napravi jednu exploitation fresku u maniru KILL BILLa Quentina Tarantina, inače reditelja kog voli da gleda ali ga ne ceni previše.

Umesto Yuen Woo Pinga, tu su momci Chada Stahelskog i The Continental donosi akciju kakva do sada nije viđena na televiziji a ne sreće se prečesto na filmu. Hughes i francuska rediteljka Charlotte Bergstrom koja je režirala središnji "film", briljiraju i u onome što u JOHN WICKu nije valjalo a to su „mirne“ scene, one u kojima se grade karakteri i priča, i zbilja vrhunski i baš stripovski izlažu galeriju ekscentričnih ali redom funkcionalnih junaka koje igra izvanredna glumačka podela.

Naročito su zanimljivi ženski likovi, detektivka KD i crvena kmerka Yen koje donose baš ono što je potrebno savremenim ženskim likovima u pogledu emancipacije, a da nisu pretvorene u muške protagoniste u ženskim telima. 

Mnogi ljudi su zaboravili, ali mnogi se ipak i dalje sećaju da je svaki novi rad Braće Hughes događaj vredan najveće pažnje. THE CONTINENTAL će tome naučiti čak i one koji su premladi da shvate koliko su to veliki savremenici.

top 10 >

1. THE CREATOR, Gareth Edwards

Hrvatski teoretičar umetnosti Matko Meštrović zastupao je ideju funkcionalnog spomenika kao objekta koji bi imao spomeničku ulogu ali i funkcionalnost u životu zajednice. Gareth Edwards u filmu THE CREATOR napravio je upravo to - funkcionalni spomenik Jamesu Cameronu koji istovremeno ima spomeničku ulogu ali je istovremeno i film koji služi da bi publika imala šta da gleda.

THE CREATOR je proizveo Fox ali ga je nasledio Disney kao uostalom i sam AVATAR, tako da je Gareth Edwards završio u Cameronovom domu i kao da mu je to dalo carde blanche da se osloni na opus velikog majstora.

Vizuelni žargon, postavka priče, elementi zapleta, sve to je na Cameronovoj liniji sa samo jednim pitanjem - da li uzima ono što je radio Cameron ili ono što je od Camerona rimejkovao Blomkamp. Svemu tome daje svoj pečat, ali u suštini nema mnogo kod Edwardsa što ne vuče korene iz Camerona.

Ono što je u ovom filmu najedwardsovskije jeste zapravo dramaturgija filma putovanja kroz egzotičnu Aziju, kao u njegovom prvom filmu, ranom remek delu MONSTERS, ostalo dolazi iz Cameronovog šinjela - fizički invalidan junak unapređen mehaničkim pomagalima koji dolazi iz radničke klase ali je mobilisan od strane vojske i duboke države da uzme ulogu u tajnoj misiji strateškog značaja, njegov susret sa neprijateljem kog gleda kao nešto subhumano da bi na kraju ne samo shvatio ideju transhumanizma već i prešao na njihovu stranu i prelomio rat na štetu zapadnog establišmenta i SAD. Susret čoveka sa surogat-potomkom koji to i jeste i nije, odnosno možda nije biološki ali transhumano mora biti. Sve su to Cameronovi motivi najpre iz AVATARa sa kojim THE CREATOR ima ogromne sličnosti, i u odnosu na koji može biti tumačen bukvalni kao rimejk.

I u tom pogledu, THE CREATOR poprima obrise ozbiljnog spomenika - naime, rimejkujući AVATAR, film poznat po rudimentarnoj priči pokazuje koliko je to višeslojno delo koje nudi brojna čitanja.

Od Camerona preuzima i punu uverljivost tog naučnofantastičnog sveta u kom imamo utisak da se u njemu živelo, da se on već pomalo ofucao i potrošio, i gde je najviša tehnologija postala ne samo svakodnevica već i način na koji subalterne zajednice pokušavaju da izbore svoje mesto u svetu.

Dok se na akademskom nivou ovde mogu izricati zamerke tu i tamo, a naročito tu, ono što je specifičnost ovog dela jeste uživanje, a ono je u mom slučaju bilo zaista enormno.

2. AIR, Ben Affleck

Ben Affleck i Matt Damon su pre četvrt veka igrali momke koje sredovečni ljudi pokušavaju da izvedu na pravi put, da ih usmere i ubede u nešto, i u jednoj takvoj priči overili su svoju ulaznicu za najviše sfere holivudskog delovanja iz kog nikada nisu ispali.

Danas su oni sredovečni ljudi koji snimaju priče o nekim drugim sredovečnim ljudima koji pokušavaju da pridobiju mlade za nešto.

Sa osnivanjem nove kompanije Artist Equity koja pretenduje da bude United Artists novog doba, Damon i Affleck su odlučili da ponude novi vid pogodbe u umetničkom i finansijskom smislu savremenim autorima. Prvi film te kuće je AIR, priča o tome kako je savremeni sport postao humaniji i isplativiji za sportiste ali i definitivno potpao pod pritisak kako njihovih sujeta tako i vansportskih pojava. Nema nikakve sumnje da u odabiru teme i profila nove kuće ima nečeg programskog.

Kroz priču o nastanku Jordanovih prvih patika i ugovoru kojim ga je Nike pridobio za sebe iako do tada nije bio bitan učesnik košarkaškog biznisa, Affleck i Damon prikazuju istovremeno priču o snu jednog hazardera - konkretno Sonny Vaccara i obazrivosti jednog ozvaničenog vizionara - konkretno Phila Knighta, i ambicijama jedne majke da joj sin ne bude iskorišćen koja kao da je znala šta će Michael Jordan biti jednog dana.

U svetu koji mnogo bolje prihvata priče o koroziji, o sukobu i propasti, Affleck i Damon su napravili film o nastanku nečega, vrativši se time u klasično doba Holivuda po poetici, a sve sredstvima big tech korporacija i novih mecena kojima za razliku od starih mogula film nije smisao života već igračka.

3. THE FAMILY PLAN, Simon Cellan Jones

Možda sam subjektivan jer sam ovaj film gledao neposredno posle gledanja BARBIE, filma sa jednom izopačenom vizijom sveta, nastalog u društvu koje je u ratu sa samim sobom, ali sada je trenutak da malo više cenimo normalne filmove za normalne ljude.

THE FAMILY PLAN je film koji ima utisak nečega što smo već gledali, što za ljude obično nije preporuka, ali ovog puta tu je još i utisak da je ovo bolje sada nego prvi put kad smo gledali.

Bogovi su hodali filmskim setovima kad je snimljen TRUE LIES, THE FAMILY PLAN su ipak snimili ljudi. Ali, ako se držimo samo priče i ne ulazimo u više sfere autorstva, ovaj film možemo sumirati kao "TRUE LIES sa Markom Wahlbergom."

Marky Mark kako stari sve više pokazuje da zna kako svaki dinar mora da se zaradi. U maniru zvezda starog kova kakvih više nema, traga za rediteljima kojima veruje, sa njima ostvaruje kontinuirane saradnje i nalazi način kako da kapitalizuje svoju sposobnost da bude ubedljiv u akciji, mio u porodičnom ambijentu i duhovit u komediji. Simon Cellan Jones je došao sa britanske televizije i postao je Wahlbergov "kućni" reditelj. I tu se desila fina sinergija. Vrlo diskretna doza sirovosti u odnosu na standarde porodične akcione komedije koju je doneo Cellan Jones, čini da se Wahlbergov film izdvoji i bude surov i duhovit tačno kad treba.

Ovo je vrsta filma koju uzimamo zdravo za gotovo i obično ne dobijaju mesto na godišnjim listama, međutim, vremena su teška, dveri Holivuda su otvorena raznim opskurnim figurama i vreme je da se zbijaju redovi i kaže onima na koje računamo koliko ih volimo.

4. THEY CLONED TYRONE, Juel Taylor

Juel Taylor je za Netflix snimio film THEY CLONED TYRONE po scenariju koji potpisuje sa Tony Rettenmaierom. Na scenariju bi svakako trebalo da bude potpisan i Jordan Peele jer GET OUT a naročito US bukvalno struje kroz ovaj film, ali to sada ulazi u neke sfere meta-pozajmice, odnosno počinje da liči na priču koja je naprosto postala arhetip i više sama po sebi nije originalna tvorevina.

Naravno da nije tako. GET OUT a naročito US veoma su konkretni filmovi i način na koji ih THEY CLONED TYRONE preuzima su veoma problematični ako sagledavamo iz okvira "originalnosti". Međutim, ako to ne smeta Peeleu, pretpostavljam da ne treba da smeta ni nama, naročito jer je film odličan, premda nije masterpiece kao US.

THEY CLONED TYRONE pored elemenata zapleta - a to je još važnije i najdragocenije - pokazuje da jako dobro razume Peeleov rediteljski postupak koji je od US pa nadalje sve sem šematizovan, i vrlo zanimljivo kombinuje visoku estetizaciju, uvođenje kontra-ritma u scene nečega što je u osnovi dinamičan žanrovski film visokog tempa, te kombinuje humor među likovima i u sceni sa ironijom u postupku unutar tenzičnih situacija. Juel Taylor dakle nije površno preuzeo Peelea i oko toga nema sumnje, zakopao je duboko u analizi njegovih filmova.

THEY CLONED TYRONE bi se žanrovski mogao odrediti kao duhoviti akcioni triler sa sporednim dodacima naučne fantastike i horora i ovo nesumnjivo jeste žanrovski film. Međutim, za razliku od sličnih radova Jordana Peelea ili recimo Edgara Wrighta nije toliko okrenut jednom žanru već više jednoj supkulturi i njenoj tradiciji prikaza na ekranu. Ovo nije reakcija na žanr, već je više reakcija na jednu kulturu kroz dobrodošao melanž raznih žanrova, sa ciljem da se dekonstruiše slika izgrađena o jednoj populaciji više nego se njeni likovi uključe u žanrovski narativ.

Otud fokus ovog filma su karakteri. I uprkos tome što ovo jeste film o pusheru, pimpu i kurvi koji treba da se snađu u žanrovskim okolnostima nesvojstvenim njihovim likovima, mnogo je više film o tim likovima koji idu na zadatak a usput moraju da se posluže putanjama koje otvaraju razni žanrovi.

Činjenica je da preuzimanje Peeleovih elemenata dovodi do toga se junaci vode svoju borbu da oslobode sebe a gledalac da nekako emancipuje film iz okova rip-offa, ali na kraju svi uspevaju da pobede. Na određeni način.

5. DUNGEONS & DRAGONS: HONOR AMONG THIEVES, John Francis Daley & Jonathan Goldstein

Moram priznati da mi je "krvava bajka", odnosno fantasy slabo poznat i slabo omiljen žanr. Imam možda jedan, eventualno dva romana tog žanra koja zaista volim a filmova nije bitno više od toga, možda tri, i HONOR AMONG THIEVES bi se mogao naći među njima, ali nisam siguran da li bih ga mogao ubrojati u to.

Naime, film koji ekranizuje D&D teško može biti išta drugo do fantasy. To nam govori logika. I ovaj film nominalno to i jeste. Međutim, u ovoj igri Daley i Goldstein su varali, i kao mnogi pre njih, u ekranizacijama stripova na primer, gde su primenjujući upliv neke vrste parodije pre svega ili smeštanjem priče u epohu kako bi time kompenzovali pitanja stilizacije ili neuverljivih kostima i dešavanja.

Tako su Daley i Goldstein izabrali parodiju žanra i napravili jednu vrlo duhovitu i dobro izvedenu avanturističku komediju koja se usput dešava u svetu D&D. Dakle, izbegli su ono što je opteretilo prethodnu ekranizaciju, koja inače ukupno uzev nije poslovno loše prošla jer je posle debakla na blagajnama uspela na home videu i imala par DTV nastavaka, a to je smrtno ozbiljan doživljaj priče - iako je i tamo bilo komičnih odmorišta, međutim izdvojenih van osnovnog pustolovnog/ fantasy tkiva.

Ovde međutim imamo ironiju prisutnu ne samo u dijalozima, nego i u ponašanju likova, i u toku priče, i u samom odnosu autora prema celini. Otud, moram da kažem da su Daley i Goldstein zapravo ključ našli u tome što su blago ali ipak vidljivo dekonstruisali ono čime se bave.

I snimili su uspeo film. Chris Pine je sjajan kao leading man, Hugh Grant kao britanski glumac koji igra negativca, Justice Smith i Sophia Lillis kao mlada podrška, a meni nije smetao ni BRIDGERTON u ulozi jednog od bitnih čarobnjaka u ključnoj tački pustolovine.

Daley i Goldstein su varali ali pravila su tu da bi se kršila. 

Na SXSW premijeri HONOR AMONG THIEVES je digao publiku na noge. Tada je već pre premijere postao hit. Međutim, u bioskopima to zapravo baš i nije potvrdio, no utisak je pokrio snažnom premijerom i kvalitetom. Film se ipak gleda u VLCu a ne u Excelu.

6. THE FLASH, Andy Muschietti

Kada je THE FLASH doživeo potpuni kolaps na blagajnama, osetio sam izvesnu prijatnost iako nisam od onih koji se raduju tuđem neuspehu. Međutim, u tom trenutku iz ovih ili onih okolnosti bio sam osam MCU filmova zaostatka i cela dva DCEU, i to je pokazalo da prosto više ni šira javnost ne može da se nosi sa prenaglašenim kulturnim kapitalom strip ekranizacija koje su postale temeljna stvar i glavni oslonac najvećih holivudskih studija a to objektivno ne zaslužuju.

Od jedne forme koja zaslužuje poštovanje, koja ima društveni značaj, ali se ipak nalazi u okvirima trivijalne kulture mladih, strip ekranizacije su odjednom počele da dobijaju dvestamilionske i veće budžete, da se pretvaraju u tročasovne filmove, u epopeje koje se dele u dva dela da bismo obuhvatili njihovu enormnu širinu i epski zamah, a da pritom prosto nisu mogle da iznesu ambicije kojima su autori tih ekranizacija pokušavali da ih obremene.

Zvezde i reditelji podjednako počeli su da lažu sebe kako arhetipske priče koje obrađuju sa ljudima obučenim u helanke zapravo imaju bogznakakav civilizacijski temelj i postepeno nas doveli do toga da u dvadeset godina imamo četiri SPIDER-MANa 2.

Uprkos tome što je potpuno kolabirao na blagajnama, THE FLASH je odličan film. Andy Muschietti, čovek koji je zadužio Warner trošeći godine svog života na snimanje diptiha po trashy romanu Stephena Kinga IT, ovde je pokazao da nema ništa loše u reditelju Kingove ekranizacije što dobra zamisao ne može da izleči.

U pristupu je prevladao princip "udaranja brige na veselje". Dakle, film je mudro našao humor u premisi i našao je mustru izvan stripa, pre svega kod Zemeckisa u BACK TO THE FUTURE i najpre funkcioniše kao jedna zgoda o vremenskom putniku zaglavljenom u prošlosti u kojoj je stvorio krupan poremećaj i izgubio moć da to ispravi. 

Nešto što se zove fan service, ali ja bih to radije nazvao korporativnom hagiografijom takođe je prisutno u ovom filmu i moram pohvaliti kako se Muschietti izborio sa tim..

Ezra Miller je odličan. Šteta što je uspeo da potpuno uništi svoju karijeru pre izlaska ovog filma, a onda ga ni blagajna nije naročito "pogledala". Snalazi se dobro sa dve verzije istog junaka, bez građenja nekih "jeftinih" razika među njima, kao i ozbiljnim dramskim scenama koje ima sa "samim sobom":

Rekao bih da je ovo slučaj propasti filma gde je publika zapravo najbolje prošla.

7. LA REGNE ANIMAL, Thomas Cailley

Thomas Cailley snimio je film LE REGNE ANIMAL vrativši se formatu koji odavno nismo imali u evropskom, naročito ne francuskom filmu - ambiciozan žanrovski high concept film koji u sebi kombinuje elemente melodrame o odrastanju, fantastike i body horrora i rezultira nečim veoma ozbiljnim i zanimljivim.

Thomas Cailley nije Bong i LE REGNE ANIMAL nije HOST, ali na neki način možemo reći da je ovo film sličnih ambicija.

Smešten u svet u kom su ljudi počeli da mutiraju u pojedine životinjske vrste i samim tim postaju nesposobni za život u zajednici, film prati oca i sina koji se sele van grada da bi živeli blizu sanatorijuma/ logora/ zoo vrta u kom borave ljudi posle transformacije - jer će tamo biti smeštena supruga/ majka. Kada tamo stignu, dešava se nekoliko prelomnih događaja - prvo transport u kom je majka prevožena doživljava nesreću i ona beži u šumu a zatim i sin kreće sa transformacijom u vuka.

Verujem da će holivudski rimejk pročistiti malo stvari u ovom filmu jer Cailley ne propušta priliku da to postane film o mnogim stvarima. Ali, LE REGNE ANIMAL uprkos izvesnoj raskomoćenosti u svoja dva sata ipak ostaje dovoljno tenzičan i bez digresija koje bi ga formalno razorile.

Cailleyeva inscenacija je vešta. Ne donosi ništa novo ali pokazuje da je dosta dobro savladao lekcije raznih američkih prehodnika ali i ponekog iz Azije. Maska je izvanredno izvedena i stvorenja na prelazu iz ljudskog u životinjski oblik imaju jako sugestivan izgled i bude emociju mnogo veću od puke groteske.

8. INFINITY POOL. Brandon Cronenberg

Pre neku godinu najavljena je ekranizacija romana J.G. Ballarda SUPER CANNES, i Brandon Cronenberg kao njen reditelj, međutim, reklo bi se da ju je on upravo uradio u ovom filmu.

FIlmove Davida Cronenberga su dugo nazivali ballardovskim sve dok on na kraju nije i ekranizovao Ballardov roman CRASH kada je to i ozvaničeno. U slučaju Brandona Cronenberga imamo još jaču vezu sa Ballardom pošto znamo koji roman ga zanima, i prepoznajemo ga u njegovom ballardovskom filmu.

Osnovna razlika između SUPER CANNESa i INFINITY POOLa je što u tom Ballardovom romanu nema istaknutih elemenata fantastike, dočim su oni u Cronenbergovom filmu integralni deo priče, ali je njen osnovni smisao ipak u motiv koji deli sa knjigom a to je obest moćnih i bogatih, prvo prema drugima a posle i prema samima sebi u jednom savršenom ambijentu.

Cronenberg možda ima bolji film od oca danas, ali ipak nije snimio delo koje nadilazi očeve rane i druge uspele filmove. Jedan od razloga za tu autorsku inferiornost sina u odnosa na oca je i odnos prema samom Ballardu. Naime, David Cronenberg je imao svoje ballardovske vizije uporedo sa piscem, recimo SHIVERS i HIGH RISE izašli su iste godine, dočim je Brandon Cronenberg jasan sledbenik, bez ikakve dileme. Međutim, INFINITY POOL je raskošan film u kom je Ballardov imaginarij izvanredno zarobljen, i hrvatske lokacije su veoma dobro poslužile da prikažu piščevu viziju turističkog raja iz kog se krije pakao, a što je inspirisalo dva njegova pozna romana.

9. NIMONA, Nick Bruno & Troy Quane

Posle savršenstva postignutog u remek-delu SPIES IN DISGUISE, Nick Bruno & Troy Quane vraćaju se trijumfalnim odjekom odličnog animiranog filma NIMONA, napravljenog za Netflix koji ga je uzeo u turnaroundu posle Disneyeve akvizicije Foxa.

Ono što je kao domet postojalo u SPIES IN DISGUISE a kritika nije baš u potpunosti proslavila, ovde je prepoznato kao domet, verovatno zbog toga što je NIMONA zaista do lakata, a možda i do ramena umočena u LGBTQ+ afirmaciju.

Ja kao gledalac nemam problem sa tim, ali iskreno ne bih baš ovaj film pustio deci, zato što - paradoksalno - najmanji problem predstavlja ono što je osnovni queer adut i smisao filma - ali ima nekih sporednih elemenata seksualizacije koje vidim kao problematične.

Naime, osnovni queer element u tumačenju Stevensonovog ili Stevensonkinog stripa jeste sam lik Nimone, čudovišta koje uzima razna obličja među kojima su neka muška a neka ženska. I to je element bajke koji je inherentno queer i koji bi deci sasvim sigurno bio interesantan, pa sad ako neko dete u tome prepozna nešto za sebe, lepo. Međutim, onda imamo glavnog junaka koji je naprosto i najklišetiziranije moguće gej. I sad, to je već nešto gde ne možemo pobeći od osećaja da se dešava neka seksualizacija jer ovi likovi su narativno mogli biti i drugovi i imati istu dinamiku moći a ne nužno ljubavnici. I kod seksualizacije mislim da dosta ljudi povlači granicu gde im materijal postaje neprihvatljiv za decu.

Naravno, neko će reći da je svaka romansa u animiranom filmu onda nužno seksualizacija, jer svi u krajnjoj liniji mogu biti drugovi, ali svima nam je jasno da to nije baš tako jer su to neke arhetipske situacije koje mi drugačije percipiramo i obično su vezane za stvaranje porodice, kog ovde recimo između dva junaka nema. Paradoksalno, možda bi radikalizovanje njihovog odnosa, pretpostavka da i on vodi u formiranje porodice sve ovo učinilo manje seksualizovanim.

Bruno i Quane su užasno duhovito čačnuli queer elemente u SPIES IN DISGUISE gde superšpijun kog igra Will Smith postaje golub pa se ispostavi da je golubica a ovde su krenuli đonom i realno izgubili dobar deo publike koji će ovo skloniti od dece.

No, sad sve to na stranu. Nisam dete, i to mi je sve u redu, međutim, film je jako duhovit, inteligentan, malo manje propulzivan od SPIES IN DISGUISE jer Nimona ima ipak pretežno humanoidni oblik, ali i dalje veoma dinamičan, transhumanistički pustolovni crtać.

Strip je postigao veliki uspeh ali ne toliko da junaci izgledaju kao u njemu. Međutim, Bruno & Quane veoma skrupulozno prate ono što je bilo nacrtano i osnovne karakteristike likova čuvaju, kao što i fakturi slike daju malo primesa mange i papirnate grafike.

NIMONA je odličan film. Nisam siguran koliko ciljne grupe će ga zaista pogledati i da li će zaista kvariti decu, ali svoj nepopularan stav sam izneo. Međutim, kao i strip, ima on potencijala da komunicira i sa starijima koji uostalom ponajbolje i mogu sagledati sve slojeve i kvantitet elemenata koje su autori uneli.

10. MUZZLE, John Stahlberg

Da je Pauline Kael živa, i da pogleda film MUZZLE Johna Stalberga, verovatno bi ponovo umrla.

Kada bi ga pogledao neki ljubitelj filma iz unutrašnjosti, rekao bi da je ovakve filmove nekada gledao u beogradskom bioskopu "20. oktobar".

Doduše, da je Pauline živa, ne bi ga verovatno gledala jer bi se fokusirala na velike studio naslove i prestiž produkcije koje pretenduju na nagrade, a MUZZLE je film koji istog dana izlazi reda radi u bioskope i odmah na kućne formate. Uprkos tome što nema mnogo argumenata da ga ne smatramo DTV naslovom, MUZZLE ima puno atributa koji bi ga učinili bioskopskim filmom sedamdesetih, pa i osamdesetih.

Filmovi o odnosu službenih lica i pasa su dosta prisutni u Holivudu, ne samo u hitovima kakvi su bili TURNER & HOOCH ili K-9 već i u novijim naslovima kao što su DOG i MEGAN LEAVEY. I od zabavnih sidekickova likovima policajaca postali su im terapeutski partneri i podnosioci trauma vojnika iz raznih savremenih ratova u kojima psi imaju veliku ulogu u detekciji podmetnutih eksplozivnih sredstava. U tom smislu, manje verziranom gledaocu MUZZLE može delovati kao veoma originalan film ali zapravo pravi mešavinu detektivske priče o policajcu i njegovom partneru koji je sticajem okolnosti pas i priče o posttraumatskom poremećaju koji se u ovom slučaju odnosi i na policajca i na psa.

Ovaj film je zanimljiv po tome što u svom centru ima dva karaktera, policajca kog igra Aaron Eckhart i psa i njihovi likovi imaju character arc i borbu sa traumom da bi se vratili u svet "normalnih" odnosno da povrate sposobnost da rade i vole.

Smešten je u sličan urbani pakao kao BRAWL IN CELL BLOCK 99 ili DRAGGED ACROSS CONCRETE, sa kineskim sintetičkim drogama koje unose meksički karteli, policijom koja je obezglavljena političkim pritiscima i živi samo jedan mali korak iznad gradske sirotinje koja baulja drogirana i bez krova nad glavom.

Stalberg nije imao ni uslove ni ambicije kao Zahler čiji su filmovi po obimu veći i nastaju bez obaziranja na konvencije o trajanju i zahtevima publike, a i skuplji. Međutim, u Stalbergovom filmu od sat i po i sa skromnim budžetom, zapravo ništa ne fali već to baš doprinosi sirovosti.

STARI - TOP10 - 2022

top 10 >

1. DON'T WORRY DARLING, Olivia Wilde

Tablodni pritisak oko premijere, kao i iznenadno buđenje poznavalaca opusa Ire Levina u svakome od nas, dovelo je do toga da DON'T WORRY DARLING naiđe na jedno zastrašujuće nerazumevanje. Odjednom su se svi setili STEPFORD WIVESa, krenuli da se gnušaju nad Woke ideologijom, i zanemaruju činjenicu da je Olivia Wilde osmislila i izvela jedan izuzetno precizan, visokoestetizovan naučnofantastični triler u kome je veoma lepo sublimirala veoma široko iskustvo američkog filma u proteklih sedamdesetak godina.

Sama premisa, odnosno ono što je tajna koja nosi ceo film data je u relaciji sa nečim što je realan socijalni problem, naglašeniji nego što je potrebno u aktuelnoj situaciji, no to je pitanje duha vremena. Svakako da je ipak tema manipulacije i potrage za utopijskim ambijentima trajno pitanje koje će prevazići detalje koji se smatraju samo trenutnim i neistinitim. Izvedena je sa osećajem za meru, nizom ideativnih rešenja koja iskoračuju izvan mejnstrim narativnog žargona, ali glavni film se dešava mimo toga, u atmosferi, u odnosima među junacima unutar nečega što je od početka čitljivo kao iluzija, samo ne znamo kakva.

Ovo je film gde je svaki kadar promišljen, svaki rez na mestu, svaki detalj u pravoj meri znakovit, impresivan podsetnik gde se današnji film nalazi upravo kroz oslanjanje na ono što je nekada bio.

2. FATHER STU, Rosalind Ross

U redu, da, možda se ovde desio POLTERGEIST, ali FATHER STU je ipak naslov koji je reformisao američku tradiciju verskog filma. Priča o propalom bokseru koji od ogorčenog ali ipak oportunog i na neki način optimističnog marginalca postaje čovek vere, a na kraju i sveštenik koji pomaže ugroženima, najpre zatvorenicima, dok mu smrtonosna bolest ne oduzme sve, mogla je ispasti i ovako i onako. Rosalind Ross je međutim snimila film kakav se poslednjih godina retko sreće, priču o karakteru, za kakvom Mark Wahlberg odavno traga, još od BOOGIE NIGHTSa Paul Thomasa Andersona preko THE GAMBLERa Ruperta Wyatta, pa i pre, u tradiciji studio filma sedamdesetih, koja je istovremeno i angažovani rad namenjen vernicima, izveden sredstvima kakva oni nikad ne mogu videti u sadržaju koji im je namenjen.

Zahvaljujući smislu za humor, kako crni tako i onaj pučki, FATHER STU donosi veru kao nešto što je zaista živo, prisutno i među onima gde se ne bi očekivalo, nikada ne gubi iz vida integritet junaka o kome govori koji je ovde najvažniji, naslovni deo filma. Kroz junaka, ne bežeći od toga da je ovo ipak pre svega film o čoveku, FATHER STU nagoveštava na jedan nepretenciozan način i širu sliku.

3. THE CONTRACTOR, Tarik Saleh

Tarik Saleh dočekuje svoj dolazak na ovu listu na širem spisku za oskara sa svojim drugim ovogodišnjim filmom, švedskom produkcijom na arapskom koja je imala premijeru u Kanu.

Nasuprot tome stoji THE CONTRACTOR, akcioni film snimljen pre pandemije koji je na kraju prikazan na Amazonu, slikan u Rumuniji, sa pričom koja deluje kao još jedna pustolovina doneta iz Sheridan-Versea, sa sve Chrisom Pineom i Benom Fosterom u glavnim ulogama kako bi podsetili na HELL OR HIGH WATER.

Međtuim, Tarik Saleh je ipak reditelj za švedskim senzibilitetom i kad mu se kaže da snimi sveden, jednostavan žanrovski film koji će biti ubitačan, i svoj minimalizam dovesti do nivoa umetnosti, onda on to zaista uradi. I zbilja, Tarik Saleh je uradio ono o čemu mnogi pričaju. Film ima zaplet, ima i dijaloge, ali glavna stvar je ćutljivi junak na mestu koje vidi prvi put u životu, izdan i progonjen.

Chris Pine se u tome svemu izuzetno snašao. Možda i bolje nego što je i sam svestan. I uopšte, ceo film je takav, mnogo bolji nego što njegovi autori mogu da shvate.

4. THIRTEEN LIVES, Ron Howard

Ron Howard je reditelj koga uzimamo zdravo za gotovo i oko njega nema mnogo priče jer je sve što je snimio uspeo i da kapitalizuje. Nije potcenjen, nije ni precenjen, tamo je gde treba da bude, u samom srcu najrazvijenije kinematografije. Tako je i njegov film o spasavanju tajlandskih dečaka iz potopljene pećine, događaju o kome je pre četiri godine govorio čitav svet isto tako uzet zdravo za gotovo, maltene kao da smo svi ga svi već gledali.

Međutim, kod Rona Howarda se i ovog puta ide sa sveskom i olovkom jer drži predavanje. Ovaj majstor holivudske naracije, bira da THIRTEEN LIVES koncipira kao tajlandski film iako su belci zapravo bili spasioci u ovom slučaju. Pripovedanje gradi iz vizure protagonista po redosledu uključivanja, i time nas aktivira na drugačiji način nego što smo navikli u holivudskim filmovima. S druge strane, u domenu izvedbe sve je na najvišem holivudskom nivou, i pravo je uživanje videti kako Ron Howard prepoznaje i predočava sve aspekte ove priče.

THIRTEEN LIVES je školski primer kako se gradi filmski narativ od istinitog događaja, kako prošlost u filmskoj formi postaje istorija, kako se prepoznaje i razdvaja važno od nevažnog. Napetost u filmu je arhetipska, ljudi su u pećini, suočeni sa elementarnom nepogodom usled koje ne mogu da dišu. To je više nego dovoljno za film, a Howard nam pokazuje kako se svi aspekti toga tempiraju i prenose i na koji način se čuvaju i oni manje filmični elementi dešavanja, i čine uzbudljivim.

5. EMILY THE CRIMINAL, John Patton Ford

John Patton Ford ima ime kome je teško dorasti. 

Sa Aubrey Plazom u naslovnoj ulozi, Patton Ford snima uzbudljiv triler sa zapletom koji je oslonjen na svakodnevicu, bez ijednog pištolja u kadru, kriminalom koji nije čisto privredni ali maltene kao da jeste, bez fizičkih konfrontacija ili razbojništava ali sa napetošću koja je na visokom nivou.

Uprkos tome što je glavna junakinja inicijalno postavljena kao jedna od onih osoba iz savremenih krimića koja je preterano motivisana socijalnim okolnostima i životnim teškoćama, vremenom ovaj film počinje da se bavi onim što je ipak suština ovog žanra a to je sklonost ka zločinu koja postoji u svakom čoveku, i preispitivanjem te teme od tačke kada bavljenje kriminalom izgubi puku materijalnu neophodnost i postane način života bez kog čovek ne može.

Patton Ford u pogledu inscenacije i vizuelnog koncepta je vrlo visceralan, pripovedanje je propulzivno, sa licem Aubrey Plaze kao moćnim punktumom njegove filmske slike. Los Anđeles u kom se odvija priča je atmosferičan, ambijenti u kojima se ona odvija su opskurni industrijski parkovi, velikoprodajni centri, domovi raznih podstanara, sve u svemu jedan zatvoren i zanimljiv svet.

EMILY THE CRIMINAL se ne mora nužno posmatrati kao krimić, može i kao neobičan ljubavni film, ali kad stvari odu trilerskim putem, kome ovo nije uzbudljivo, zalutao je pred ekran.

6. ELVIS, Baz Luhrmann

Filmove Baza Luhrmanna uvek gledam za pažnjom mada mi je njihov domet do sada uvek bio u rasponu od nebuloze kod najslabijih do šarene laže kod najuspelijih.

To naravno ne znači da Luhrmann svojim radom i rukopisom nije sebi izborio mesto u istoriji filma uspevši da uvede u mejnstrim neke stvari koje su ipak dotle postojale ili u teatru ili u dalekoj prošlosti filma ili u ipak alternativnim radovima Guya Maddina, i ti uticaji su sporadično rezultirali konsekventijim delima od njegovih.

ELVIS je jedan monolit u kom Luhrmannov ekstravagantni, aistorični rukopis gradi zaokruženu celinu sa nesumnjivim autorskim pečatom. Postoje zaista sekvence koje je teško zamisliti u bilo kom drugom filmu, i kod bilo kog drugog autora, uključujući recimo i Scorsesea. To je nešto potpuno zaumno, spektakularno, ekstravagantno, moćno.

Ono što je vrednost Elvisa u istorijskom, a samim tim i scenarističkom pogledu jeste zapravo Luhrmannov uspeh da nam dočara njegov efekat na ljude. Čistu nesputanu seksualnost koja je bila maltene opipljiva. Mi gledamo devojke koje vrište na granici između uživanja i nelagode jer on u njima budi nekontrolisanu seksualnu reakciju donoseći nešto neviđeno u skučene konzervativne sredine. Scene egzaltacije na njegovim ranim nastupima, iako generalno u skladu sa njihovim realnim imaginarijem realizovane su maltene kao erotski film jer Luhrmann želi da nam pokaže da se između mladog Elvisa i njegovih obožavateljki zaista dešavao seksualni odnos. Time on prebacuje ono što znamo o burnim reakcijama kako obožavateljki tako i konzervativne javnosti na njega - sa polja histerije kako to izgleda kad se gleda na dokumentarnim snimcima na polje seksa koje samim tim postaje istinski preteće za establišment

Mračna Elvisova strana je u ovom filmu prikazana manje. Nekih stvari prosto nema, ali ih ima na drugim mestima već dovoljno. Baz želi da ga pamtimo onakvim kakav je bio kad je bio najbolji i smatra da je taj najbolji Elvis postojao nadalje i u onom karikaturalnom pred kraj života.

Kod Luhrmanna stvari blješte, grme, prepliću se, kamera ide tamo gde nismo slutili da može, muzički uticaji se ekstrapoliraju na licu mesta pa se u Memphisu začuje rep onda kad treba da shvatimo dalekosežne uticaje te scene, sve je stvarnost i sve je bajka, sve je tako bilo i sve je triput uvećano i to je nešto što samo on može da pomiri. To je jedna višeslojna audiovizuelna atrakcija u kojoj konačno ima svrhe, i to je ono gde Luhrmann konačno istorijski miri svoj rukopis sa smislom.

Nažalost, nisam imao prilike da ga gledam sa Urošem Stojanovićem. Ne znam da li bi mu se film dopao, možda čak i ne bi, ali verujem da bi ga radovalo što je meni konačno legao neki Luhrmannov film.

7. NOPE, Jordan Peele

NOPE je film u kom je Jordan Peele pokazao da sebe vidi kao autoru i da može da se ne obazire na gledaoce. Od doživljaja njegovih ranijih filmova zavisi i gledaočeva spremnost da se povinuje ovoj vrsti veoma retke slobode u Holivudu koja je dopuštena malom broju reditelja.

Ako ste smatrali da je US remek-delo u sezoni koja je u tom segmentu - pa čak i u toj temi bila dosta jaka - recimo dala nam je PARASITE - onda ćete uživati u ovom Peeleovom davanju mašti na volju.

NOPE je film o histrioničnim ljudima koji se izlažu ogromnim opasnostima kako bi sebe na ovaj ili onaj način vratili u žižu javnosti. U WAR OF THE WORLDS H.G. Wellsa vanzemaljci umru od prehlade koja je za ljude bezopasna a za njih smrtonosna. U NOPE gledamo svet u kome se snimanje neidentifikovanih letećih objekata za komercijalne potrebe pretpostavlja svakom odgovornom i ozbiljnom prvom susretu treće vrste.

NOPE je film o mnogo stvari. Definitivno nije fokusiran i zategnut na neki akademski način. Ali, ako je Peele i u vašem Panteonu autor, onda on to sebi može da dozvoli i imate šta da vidite.

8. STRIC, David Kapac & Andrija Mardešić

David Kapac i Andrija Mardešić kao autore pratim još od njihovog srednjemetražnog komičnog horora ZAGORSKI SPECIJALITET koji mi se nametnuo u svoje vreme kao zaista ključno ostvarenje savremenog hrvatskog horora, iako se ŠUMA SUMMARUM izborio kao bitniji u javnosti.

Dugo ih nije bilo, vegetirali su po televiziji na nekim nezahtevnim poslovima ali konačni dugometražni debi STRIC sasvim sigurno uvodi njihovu karijeru na jedan viši, što se mene tiče najviši nivo regionalne kinematografije. Štaviše, STRIC je film koji izgleda svetski, i na nivou izvedbe i vođenja priče.

U poetičkom pogledu, STRIC se nadovezuje na Lanthimosa pre svih, ali se sigurno mogu prepoznati uticaji Jordana Peelea, neko vidi i ranog Hanekea, ja ne toliko, ali istovremeno nudi i nešto svoje.

Uprkos tome što STRIC nije stricto sensu horor film, pre bih rekao da je crnohumorni triler, utisak koji ostavlja je strava, sa tek pomalo užasa.

Kapac i Mardešić prikazuju junake koji su u začudnoj situaciji i ona je spontano dosta znakovita. Ima ne samo psihološku već i veoma suptilnu ideološku dimenziju i može se čitati i kao neka vrsta društvene kritike. No, to je jako vešto i nenametljivo izvedeno.

STRIC je moćan debi i film vredan pažnje u svakom pogledu koji će sasvim sigurno moći da se jednog dana ugradi u reprezentativni uzorak radova sa naših prostora.

9. AS BESTAS, Rodrigo Sorogoyen

Slobodno možemo dodati titulu Don pred ime Rodriga Sorogoyena koji je uspeo da se nametne u proteklih pet godina kao možda i najzanimljiviji evropski reditelj trilera, a da je još uvek aktivan u Evropi. Uspeh nije izostao i AS BESTAS je bio u Kanu. Reč je o svedenom, veoma zanimljivom trileru koji se vrtloži ispod površine socijalne melodrame o dvoje Fracnuza i galicijskom selu koji ulaze u konflikt sa lokacima jer ne žele da prodaju svoju zemlju za norveški vetropark. Kao i u seriji ANTIDISTURBIOS, Sorogoyen pravi višeslojno delo koje ima šta da kaže i o postojećem socijalnom problemu, ali i da dopuni kanon žanra. 

U socijalnom pogledu ovo je priča o smrti agrarne Evrope koja je zanimljiva samo ljudima iz grada, a oni koji su ceo život proveli u njoj žele da je napuste. To što žele da odu, ipak ne znači da nisu zadržali jedan divlji način obračunavanja sa ljudima koji im smetaju.

AS BESTAS je film opipljive tenzije, i novina u Sorogoyenovom opusu koji je do sada samo nagoveštavao ovakve zamisli.

10. ATHENA, Romain Gavras

Nema sumnje da je Romain Gavras u svojoj dosadašnjoj karijeri snimio neke zanimljive filmove i bio deo interesantnih filmadžijskih aktivnosti sa svojim autorskim kolektivom. Ali, ono što se očekivalo od njega, da ne lažemo ni njega ni sebe, jeste da u dugometražnoj formi sprovede u delo pre svega estetiku a zatim i kredo svojih spotova koje je snimio za Justice, MIAu i Kanye Westa. Dakle, taj spoj nesputane i rušilačke mladalačke pobune, nastale po socijalnim i etničkim šavovima u savremenom svetu, pre svega u Parizu sa jakim magrebskim i podsaharskim ukusom. I u filmu ATHENA on je posegao za onim što od njega želimo i izveo je tu tačku za nas. Imamo jednoipočasovni film, delom inspirisan antičkom dramom u svom oslanjanju na situacionu postavku, u kom se dešava Gavrasov spot, samo sat i po vremena a on daje gas u svakom pogledu. Tu su veoma kompleksne kadar-sekvence, tu je rušilačka pobuna, policijsko nasilje, urbana arhitektura geta, sve to estetizovano, visceralno i dizajnirano tako da izgleda stvarno, a nije. Dobili smo šta smo hteli. Hvala. Idemo dalje.

DVA LICA VATERPOLA NA FILMU

Za državu koja je u kontinuitetu vaterpolo supersila, bivša Jugoslavija je veoma malo obrađivala ovaj sport na filmu. Najveći projekat baziran na sportskom patriotizmu bio je „Montevideo“ o krnjoj jugoslovenskoj fudbalskoj reprezentaciji na prvom Mundijalu. Prvi osvojeni Mundobasket je bez uspeha „montevideizovan“ u filmu i seriji „Bićemo prvaci sveta“, dok je vaterpolo ostao na marginama i možda je najviše dosegao na filmu kameo ulogom Aleksandra Šapića kao Gangule u Andrićevom hitu „Kad porastem biću Kengur“.

Uprkos tome što je u ostatku sveta, vaterpolo bitno manje značajan sport nego kod nas, između ostalog i zato što niko nema takav trofejni niz kao mi, na veoma zanimljiv način je našao put do igranih filmova. U tom smislu, zanimljivo je da vaterpolo ima dva veoma specifična ugla iz kojih se posmatra, i samo jedan značajan film koji se nalazi na ničijoj zemlji između tu dva.

Herojska sećanja

U septembru ove godine, u Španiji izlazi film „42 sekunde“ u kom se obeležava trideset godina od Olimpijade u Barseloni na kojoj su bili nadomak osvajanja olimpijskog zlata. Sekunde iz naslova označavaju vreme koliko je ostalo do kraja posle kaznenog udarca koji je izveo Manuel Estiarte, jedan od najzpoznatijih vaterpolista u istoriji ovog sporta. Posle tog šuta međutim, Italijani predvođeni Ratkom Rudićem sa klupe, izborili su produžetak i pobedili sa 9-8 osvojivši zlato.

Estiarte je kasnije nastavio sa olimpijskim timom i osvojio je zlato u Atlanti, a mlađim ljubiteljima sporta je najpoznatiji kao bliski prijatelj Pepa Gvardiole koji je u minhenskom Bajernu i Mančester Sitiju radio kao njegov lični asistent. I danas zauzima tu poziciju, a olimpijskog šampiona iz Atlante i svetskog iz Perta, Gvardiola smatra velikim guruom i čovekom koji mu je jako pomogao da razume sport.

Srebro iz Barselone je osvojeno u uzbudljivim okolnostima, i zato je po njemu nastao film. U mađarskom slučaju, motiv za nastanak par filmova o istom događaju je znatno dublji.

Mađarski film „Deca slave“ rediteljke Kristine Gode, bio je povratnički film čuvenog holivudskog producenta Endija Vajne i još čuvenijeg holivudskog scenariste Džoa Esterhaza. Ostareli Vajna je napustio Holivud i vratio se u Mađarsku sa zadatkom da podigne njenu kinematografiju na noge a Esterhaz je posle rekordnih honorara za scenarije početkom devedesetih i megahitova kao što su „Niske strasti“ potonuo u potpunu opskurnost, razboleo se i postao verski fanatik. Mađarski nacionalni projekat ih je iznova okupio.

„Deca slave“ je klasičan propagandni film kakvi su kod nas snimani tokom šezdesetih i sedamdesetih na temu narodnooslobodilačke borbe, i naivno pravljenje istorijske freske od događaja iz 1956. godine. Tada su na Olimpijadi u Melburno dok je Mađarska bila pod sovjetskom okupacijom, njihovi vaterpolisti pobedili u derbiju sa SSSRom.

U zemljama nastalim raspadom bivše Jugoslavije, poznat je trend pravljenja antikomunističkih filmova u socrealističkom maniru. Klasične partizanske filmove nasledili su antipartizanski partizanski filmovi. Otud ta refleksija komunističkog propagandnog rukopisa nije iznenađenje. Međutim, holivudski autoriteti na špici nisu imena od kojih bi se ovo očekivalo.

S jedne strane imamo apsolutno pojednostavljenu i infantilizovanu situaciju između zlih Sovjeta, njihovih mađarskih marioneta s jedne i mladih mađarskih patriota s druge strane. Među patriotama se izdvaja zaljubljeni par koji čine mladi vaterpolo reprezentativac i mlada borbena studentkinja. Rastrzan između odlaska na Olimpijadu kao višegodišnjeg sna i samostalne Mađarske kao nešto trajnijeg, mladi vaterpolista bira Mađarsku, i tek kada su stvari naizgled rešene, on odlučuje da se vrati u bazen.

Kako vaterpolisti odlaze na Olimpijadu tako Sovjeti ulaze u Mađarsku i bazen postaje jedino bojno polje na kom Mađari mogu da pobede. Rediteljka Kristina Goda je učila režiju u Britaniji, a oko scena masovnih skupova i sukoba pomagao joj je legendarni Vik Armstrong, čovek koji je radio akciju na Džejms Bondovima i Indijani Džonsu.

Ko voli zastareo ali pitak paraistorijski spektakl, neće zalutati birajući ovaj film. U vreme njegovog izlaska, na pedesetu godišnjicu, snimljen je i dokumentarni film „Gnev slobode“ o istom tom događaju. To nije igrani spektakl, ali doza propagande je vrlo slična. Režirao ga je Kolin Grej, ponovo je producirao Vajna, ali ovog puta se u tom svojstvu na špici potpisao i Kventin Tarantino.

Nešto između

Ako izuzmemo Kventina Tarantina, najuglednije ime koje se potpisalo na filmu o vaterpolu je italijanski autor Nani Moreti. Ali, kada govorimo o Moretijevom autorstvu, on je zaista totalni autor pošto u svojim filmovima često i glumi.

Moreti važi za ljubitelja vaterpola i u filmu „Palombella Rossa“ igra levičarskog političara i vaterpolistu koji u stanju rastrojstva i amnezije odlazi da igra utakmicu. Film je pun simbolike i metaforičnih rešenja, spojenih sa njegovim specifičnim pogledom na komediju. U filmu se pored njega pojavljuju i kasnije velika zvezda Asija Arđento i čileanski reditelj Raul Ruiz.

Nani Moreti je bez ikakve sumnje najveći ljubitelj vaterpola među filmadžijama.

Ružičasti pogled

Kada u filmu „Gluvarenje“, policajac na tajnom zadatku kog igra Al Paćino uči kod šta koja maramica znači među posetiocima gej kluba, za žutu mu kažu da označava ljubitelja „vodenih sportova“.

Jasno je da se u „Gluvarenju“ nije mislilo na plivanje, vaterpolo i skokove, ali zapravo gej zajednica ima veoma značajnu ulogu u istoriji vodenih sportova a neki među njima, kao vaterpolo se u zapadnim zemljama praktično identifikuju sa gej zajednicom.

Pre četiri godine izašao je film „Svetlo u vodi“, dokumentarna priča o klubu za vodene sportove Vest Holivud. Osnovan je 1982. godine sa idejom da okupi plivače iz ovog kraja za takmičenje na prvog Gej olimpijadi koja je organizovana u San Francisku.

Gej olimpijadu organizovao je Tom Vodel, američki olimpijski trkač koji je u Meksiko Sitiju 1968. godine bio šesti. Prva manifestacija koju je zbog neovlašćenog korišćenja naziva „olimpijski“ tužio američki olimpijski savez bila je upravo Gej olimpijada, kojoj za razliku od raznih konobarskih ili penzionerskih smotri nisu oprostili preuzimanje imena. Slučaj je došao do Vrhovnog suda SAD i organizatori su izgubili. Ništa od materijala i suvenira nisu mogli da koriste ali prvo takmičenje je okupilo 1350 sportista iz 170 gradova širom sveta.

Na samom takmičenju se ispostavilo da je plivanje bilo jedna od jačih kategorija, i tako je i ostalo do današnjeg dana. Mnogi takmičari su se bavili plivanjem u juniorskoj konkurenciji i odustajali su zbog antigej sentimenta, i tada nespojivosti sporta i homoseksualnosti. Među njima bilo je takmičara koji su se spremali za Olimpijadu, recimo jedan od osnivača kluba Vest Holivud bio je Džim Balard koji se nadao pozivu za Moskvu 1980. ali su igre bojkotovane.

Iz Vest Holivuda dolazi najtrofejniji učesnik gej olimpijada, Brazilac Paulo Figereido koji se takmičio u Meksiko Sitiju 1968. za svoju zemlju, a potom dominirao na ovom takmičenju. Kasnije je jedan od trenera ekipe bio prerano preminuli Mark Četfild – on je plivao za Univerzitet Južne Kalifornije i kao devetnaestogodišnjak je bio četvrti na minhenskoj Olimpijadi 1972. godine. Sa 35 godina je odlučio da se izjasni kao gej jer je pre toga strahovao da će mu biti onemogućeno da se bavi sportom i to je uradio baš na jednoj Gej olimpijadi.

Klub je prošao razna iskušenja. Smešten u Vest Holivudu koji je važio za gej kraj u Los Anđelesu, bio je žestoko pogođen epidemijom AIDSa, naročito specifičnom jer se isprva nije znalo kako se virus prenosi, pa se mislilo da se možda može dobiti i na bazenima. Klub je bio pred zatvaranjem u trenutku kada su Vest Holivud potresali epidemija, skok cene stanarine i nasilje usmereno prema LGBT populaciji. Ipak, i klub i ceo kraj spasao je izbor LGBT većine koja je odborničke mandate iskoristila da obezbedi Vest Holivudu viši nivo samouprave u Losanđeleskom Okrugu a sportistima je dala da koristi javni bazen.

Posle dominantne uloge u plivačkim takmičenjima na Gej olimpijadi Vest Holivud je osnovao i vaterpolo tim i smatraju se jednim od utemeljivača tog sporta u svetu LGBT olimpizma a u Parizu 2018. su osvojili i zlato.

Globalno najpoznatiji vaterpolista koji se javno izjasnio da je gej je španski reprezentativac Viktor Giterez koji je 2016. obelodanio svoju seksualnost i bio jedini LGBT član te ekipe na Olimpijadi.

U francuskom filmu „Visoka škola“ Roberta Salija iz 2004. godine, pratimo junaka koji odlazi na prestižnu francusku školu i shvata da ga jedan cimer aristokratskog porekla ali i mladi arapski momak kog slučajno sreće više privlače od devojke sa kojom dotle bio u strasnoj vezi. Vaterpolo tim i njegova zajednička tuširanja predstavljena su kao prostor snažnog erotskog naboja među momcima, u filmu koji je nagrađen na festivalu u Roterdamu.

Francuzi se ovoj temi na još eksplicitniji način vraćaju u komediji Sedrika Le Galoa „Blešteći rakovi“ iz 2019. godine u kojoj poznati plivač posle homofobne izjave za kaznu mora da trenira ekipu gej vaterpolista i vodi ih na Gej olimpijadu u Hrvatskoj. Film je postigao solidan uspeh i ove godine izašao je i nastavak u kom se ekipa sprema za Gej olimpijadu u Tokiju.

Iste 2019. godine u Turskoj nastaje film „Ne znati“ Lejle Jilmaz o nestanku dečaka koji se bavi vaterpolom i trpi šikaniranje okoline jer je homoseksualac. Film je postigao solidan uspeh na festivalima

U HBO seriji „Generacija“, mlada glumačka zvezda Džastis Smit igra glavnog junaka koji je otvoreno i nesputano gej ali je istovremeno i prvi as školskog vaterpolo tima. U tome ostali junaci ne prepoznaju nikakvu kontradikciju i vaterpolo je prikazan kao jedina aktivnost kojoj je zaista posvećen.

Kulturalni procep

Sudeći po filmovima, vaterpolo je danas sport koji u različitim kulturama ima potpuno drugačiji predznak. U jednim je trofejni sport sa mačo herojima, u drugim utočište za gej momke. Na određeni način ovaj paradoks podseća na staru izjavu Mirka Ilića koji je svojevremeno konstatovao da se mačo muškarci sa Balkana oblače kao gej muškarci na Zapadu, kao da su uzeli pogrešan katalog.

Moć filma nikada ne treba potceniti kada je reč o sportu. Uprkos brojnim sportskim uspesima, upravo je filmsko ime Gangula postalo Šapićev nadimak. Samim tim, gledanje filma o vaterpolu može vrlo lako da vam otkrije jednu potpuno drugu dimenziju ove igre, i to ne u sportstkom već u socijalnom pogledu.

Dimitrije Vojnov

(tekst izvorno napisan za Sportal)

DOBA POBEDA: USPON DINASTIJE LEJKERSA

Kad sam bio klinac sredinom devedesetih, dok je tzv. "Efekat Majkla Džordana" bio izuzetno uticajan u Holivudu i podsticao na snimanje filmova o košarci, HBO film o Erlu Manigou bio je jedna od najtvrđih stvari na temu košarke koju smo gledali moji drugovi i ja.



Iz današnje vizure taj ambiciozni telepik je naravno žešća hagiografija i ne ostavlja isti utisak kakav je ostavljao onomad kada je nasuprot Najkijevoj estetici sportiste kao superheroja doneo ulice Njujorka i istinitu priču o tipu koji je tukao Vilta i impresionirao Karima dok je još bio Lu Elsindor, ali nikada nije zaigrao u Ligi jer je propao od droge.




Erik La Sal je vrlo solidno i vešto režirao ovaj film. Scene košarke su istovremeno energične i nostalgične a redukcija elemenata iz Goutove biografije je u suštini funkcionalna. Naravno, kao klinac nisam znao koje je elemente La Sal izmenio a gde je smatrao da treba “štampati legendu”, tako da bih recimo voleo da sam video pokušaj da zaigra za Juta Starse posle zatvora jer mu je to ipak bio jedini dodir sa profesionalnom košarkom, a isto tako ono zakucavanje sa dva ubačaja u obruč koje je i sam Gout negirao se zadržalo kao “istina”.




Priča je sama po sebi već dovoljno interesantna i bez tog detalja koji je ionako neizvodljiv u stvarnosti a gledalac naročito zna da je to neizvodljivo Donu Čidlu. Ovaj film je snimljen 1996. godine, kada su glumci i akcione zvezde bili razdvojeni pojmovi. U to vreme je još uvek košarkaš dakle igrao košarkaša i La Sal se dosta i drži toga, pa tako Vilta recimo igra Kevin Garnet a danas pomalo zaboravljeni prvi pik Voriorsa Džo Smit igra Konija Hokinsa, nekadašnjeg kontorverznog centra Sansa, Lejkersa i Hoksa.




Međutim, La Sal je uzeo Čidla da bi ovaj doneo Goutovu dramu a ne veštinu na terenu (premda ta dva ne treba razdvajati jer je suština jednog u drugom) i ovaj u tome briljira, uspeva da prikaže njegovo potonuće u narkomaniju i naravno muke jednog okorelog džankija na ubedljiv način. Stoga, La Sal pravi mudru odluku i žrtvuje ono što je u svakom sportskom filmu po definiciji manje važno.


Zato je ovo funkcionisla kao fina nostalgična priča o tome kad je košarka bila “mlada”, i kada su NBA talenti ipak još uvek bili uličari, daleko od internata i srednjih škola koje ih pod staklenim zvonom gaje kao vrhunsku vrednost za koledže i samu ligu. Isto tako ovo definitivno nije onaj monolit realizma kako mi je izgledao kao klincu ali je i dalje jedan od najbitnijih filmova o košarci snimljenih do sada i svakako jedna od najboljih istinitih priča koje su ekranizovane na tu temu.

Visok nivo produkcije i ozbiljnost pristupa pokazuju da je HBO bio osoben brend još pre nego što je posle "Sopranosa" postao “više od televizije”.

Pre ekspanzije dramskog programa, HBO je bio mesto ekskluzivnog sportskog sadržaja, pre svega boks mečeva koji su bili pionirski pokušaji sistema "plati pa gledaj". Tako je boks a potom bejzbol postao i česta tema njihovih televizijskih filmova. HBO ima veoma bogatu kinoteku filmova o sportu, u boksu ima istinite priče o Majku Tajsonu i Donu Kingu, a o bejzbolu čitav niz istinitih i fikcionalnih priča među kojima se izdvajaju "61" Bilija Kristala o pokušaju Rodžera Merisa i Mikija Mentla da obore rekord Bejba Ruta u broju houmranova ili "Nadimak" Ane Boden i Rajana Fleka o životu domininkanskih juniora koji žele da uđu u MLB.

Poslednjih godina veliku pažnju privukla je serija "Igrači" u kojoj Rok Džonson igra bivšeg NFL igrača koji sada upravlja finansijama poznatih sportista. Konceputalno bliska seriji "Svita", ova serija kombinuje fikcionalne likove sa autentičnim sportistima i uporedo afirmiše glamur i uzbuđenje života vrhunskih sportista. Jednu od glavnih uloga u seriji odigrao je i Džon Dejvid Vošington, Denzelov sin, inače uspešan sportista koji je posle koledža uspeo da dobaci do NFL ugovora sa Sent Luis Remsima, a igrao je i u NFL evropskoj diviziji za Rajna Fajer u Dizeldorfu. Kasnije je u UFL igrao četiri sezone.

"Doba pobeda: Uspon dinastije Lejkersa" je ekranizacija knjige Džefa Perlmana o čuvenoj dinastiji Lejkersa koja je dominirala osamdesetih, osvojila pet titula i bila poznata po tome što su bili uzbudljivi za gledanje i nezgodni za igranje.

U prvom trenutku postavlja se pitanje - ali šta je u tako glamuroznoj priči o ogromnom uspehu materijal za HBO, prepoznatljivom po užarenoj drami prepunoj kontroverze?

Recimo, sporedni učesnik osvajanja prve titule tokom Šoutajma, Spenser Hejvud tvrdi da je u to vreme osamdeset posto Lige koristilo kokain. Ipak, malo ko kao on.

Naime, Hejvud je u to vreme bio oženjen supermodelom Iman (danas poznatijom kao Bouvijevom udovicom), vozio „rols-rojs" i trošio pozamašnih trista dolara dnevno na narkotike. Prevedeno u današnji novac, to je oko 940 dolara.

Ako je to velika suma, treba napomenuti, na mnogim mestima Hejvudov novac „nije vredeo", dileri su mu davali drogu besplatno samo da bi bili deo glamura koji je nosio Šoutajm.

Hejvud je danas član springfildske Kuće slavnih kao igrač koji je u karijeri imao u proseku 20,3 poena i 10,3 skokova po utakmici.

Ostavio je ipak dubok trag i u istoriji drogiranja kao jedan od pionira „fribejsinga", alternativnog načina konzumiranja kokaina, čiji je bio promoter pod uticajem jednog lekara-narkomana.

Tokom finala konferencije sa Sijetlom i velike borbe za titulu sa Filadelfijom, Hejvud prepoznaje da je vreme da iskoristi svoju priliku i dođe do titule. Odlučuje da prekine sa drogiranjem dok se ti mečevi ne završe, ali jedne noći je poklekao.

Posle bančenja do tri ujutru sa prijateljima, popio je „kvalud", lek od kog se u „Vuku sa Vol Strita“ izbezume Leo Di Kaprio i Džona Hil, sigurno se sećate te antologijske scene.

Seda za volan i kreće pravo na trening. Na nekoliko semafora prema trening-sali Lejkersa pada u san, bude ga sirene, i nekako stiže na sastanak ekipe.

Tokom gledanja snimaka protivnika u zamračenoj prostoriji, nekoliko puta pada u san, ali ga Majkl Kuper, saigrač koji je konzumirao kokain ali nije dopustio da ovaj konzumira njega, u nekoliko navrata budi. Međutim, Hejvudov san je bio pretvrd kad je krenulo istezanje i trener Pol Vesthed ga izbacuje sa treninga.

Ubrzo, nezadovoljan minutažom, mamuran od narkotika i odbačen od patrijarha ekipe Karima Abdul Džabara, Hejvud biva izbačen iz tima kada je bez razloga napao rukija Breda Holanda. Jedino mu se Džamal Vilks javio tih dana da vidi kako je, a to dovoljno govori o tome koliko su se saigrači osetili izdanim.

Izbacivanje iz ekipa i česta odsustva Iman zbog modnih revija po Evropi, nisu dobro uticala na Spensera i on u kokainskoj histeriji kreće da kuje plan. Ubiće trenera Pola Vestheda.

Ideja je sledeća - dovešće ekipu kriminalaca iz Detroita koji ga obožavaju, ovi će Vesthedu iseći kočnice i isterati ga sa krivudavog puta koji vodi prema Forumu.

Ovde moramo napraviti mali flešbek - krivudavi putevi oko kuće su Vestheda i učinili trenerom Lejkersa. Ovaj bivši koledž pedagog i poznavalac Šekspira je sezonu počeo kao asistent Džeka Mekinija, ni ne sluteći dileme koje će se pojaviti pred njim, povremeno dostojne i samog Barda.

Jednog slobodnog dana, pozvao je Mekinija na partiju tenisa. Međutim, kako su im supruge bile u crkvi na sastanku svog dobrotvornog društva, Mekini je krenuo biciklom do Vestheda. Na krivudavom putu je pokušao da malo uspori bicikl, međutim kočnica se blokirala i on je odleteo sa bicikla udarivši glavom o beton.

Zadobio je povrede glave koje su mu nepovratno oštetile pamćenje i posle nekoliko sezona je shvatio da više ne može da trenira i penzionisao se.

Vratimo se sada u brzinu. Dakle, plan je bio da se na toj već osvedočeno baksuznoj saobraćajnici likvidira Vesthed. Srećom po njega, Hejvudova majka primetila je da ovaj pravi neke sumnjive telefonske razgovore i kad mu je zapretila da će ga prijaviti policiji ako sprema neku nevolju, on je odustao.

Serija "Doba pobeda" dakle samo po ovoj crtici iz prve sezone pokazuje da može biti prvoklasno televizijsko ostvarenje. 

Spenser Hejvud je sledeće sezone došao u Evropu, i upamćen je po sezoni koju je u Veneciji odigrao uz rame sa Prajom Dalipagićem. Danas ima sedamdeset godina i izmolio je oproštaj od Vestheda.

Kako je ovaj slučaj prikazan u seriji?

Slično ovome kako sam ga ispričao, samo sa mnogo više pijeteta prema Spenseru. Autori insistiraju na njegovom autoritetu, recimo spada među retke koje Karim uvažava jer je na početku karijere na sudu izborio svoje pravo da zaigra u NBA, a imao je teško detinjstvo u nezamislivoj sirotinji, potpuno nespojivom sa glamurom igranja profesionalne košarke, naročito u Njujorku gde ga je slava progutala.

Dakle, Perlmanov rukopis je promenjen. Ali, sam Perlman je time zadovoljan uprkos tome što sami protagonisti te ere baš i nisu.

Najviše se žalio Džeri Vest koji je u knjizi prikazan kao bivši igrač koji nije voleo trenerski posao, i bio protiv toga da se draftuje Medžik, da bi u seriji potom sve te Vestove osobine bile prenaglašene do tačke da je zapretio sudom.

U seriji Vest dobija HBO tretman - kada mu Džeri Bas obezbedi budžet sa kojim može formirati šampionski tim on leži go na podu, depresivno suočen sa ispunjenjem ambicije koje se i sam plaši, u kancelariji tokom napada besa lomi svoje MVP odličje i pravi ekscese. Njegova nezadovoljstva su autori dosta eksteriorizovali, i Vest je mobilisao svoje tadašnje igrače i saradnike da ga u ovom sporu sa HBO podrže. I oni su to uradili.

Kako rekoh, Džef Perlman je priznao razlike u tekstu i onome što je na ekranu ali je podržao umetničku viziju i ovom sporu može se reći samo jedno - serija sasvim sigurno nije udžbenik.

Ima tu još tema čiji je prikaz osetljiv, recimo povreda Džeka Mekinija. Sama nesreća je zaista briljantno i moćno ekranizovana, njegovo psihološko stanje posle nje je solidno rekonstruisano, ali opet ima određenih karakternih detalja koji nadograđuju knjigu u veoma osetljivom segmentu.

Reditelj i producent Adam Mekej možda nije ime koje mnogo obećava kada krenete u bioskop na njegov film, ali za HBO je napravio izuzetnu seriju "Naslednici" i ima dar da okupi ekipu koja će predstaviti ljude koji se nevaljalo ponašaju.

I ovde je u tome uspeo. Doduše, doneo je svoju lošu naviku iz bioskopskih priča, probijanje "četvrtog zida" u kom protagonisti izađu iz scene i kreću da se obraćaju publici, ali je s druge strane svojim prepoznatljivim infografikama, crtežima i natpisima kojima pomaže naraciju uspeo da obogati niz scena u seriji - poput one kada Dželi Bin Brajant u dresu Klipersa brani ubacivanje Lejkersa a na tribinama plače njegov mali sin Kobe, sve praćeno pisanim komentarom "Kobe traži da ga trener uvede u igru".

Stoga, kao što su Lejkersi napravili šou od košarke, tako je i Mekej napravio šou od dramske strukture. Sve može, likovi koji se obraćaju publici, naknadna pamet u kojoj ono što mi znamo biva primenjeno na događaje decenijama ranije, i kada autori sebi uzmu toliko slobode, postavlja se pitanje kako će njom ovladati i da li će ja zauzdati.

Srećom, kao i talenat Šoutajm Lejkersa i ogromna autorska sloboda na kraju biva zauzdata i serija pronalazi svoj oslonac u solidnoj karakternoj drami.

Kada je poručena druga sezona, HBO nam je praktično rekao da ćemo ispratiti celu epohu, koju sama serija završava situacijom kada Medžik saznaje da je HIV pozitivan, i to će biti jedno veoma zanimljivo gledalačko a za mene i profesionalno iskustvo.

Naime, ljubitelji košarke znaju da posle prve titule sledi kriza, sledi shvatanje da Vesthed ipak ne zna dovoljno, neuspeli draft na kom gube Lerija Nensa, i tek dolazak Peta Rajlija nastavlja život ove Dinastije.

Postavlja se pitanje, kako će se serija nositi sa ovom fazom. I moja stručna procena glasi - verujem dosta dobro. Naime, sada su u prvoj sezoni uvedeni likovi, upoznali smo ih većinu u najboljem svetu, i kada krenu padovi, to će likovima dati dubinu i raznovrsnost seriji.

Kao scenarista "Montevidea" u kom doduše ima još manje istorije nego u ovoj seriji uvek sam se pitao kako bi izgledala serija koja ide dalje i recimo prati ekipu na relativno nevažnom šampionatu 1934.

"Doba pobeda" svakako neće biti prva serija koja će pratiti jedan duži sportski ciklus - antologijska i verovatno najbitnija serija smeštena u svet sporta "Svetla petkom uveče" Pitera Berga pratila je pet sezona u životu dve srednjoškolske ekipe američkog fudbala gde je bilo i trofejnih i propalih sezona, dakle ranijih uzora ima.

No, karakteri su postavljeni. I oni najvažniji su uspeli da komuniciraju sa publikom.

Najslabiji od jakih likova bio mi je Pet Rajli kog igra Edrijen Brodi. Perlman ga u knjizi opisuje kao znatno sigurnijeg i mnogo više kul lika nego što je u seriji i rekao bih da autori žele da povećaju tu transofrmaciju junaka od poluhipika do zalizanog kouča u Armani odelu koji ide iz grada u grad kao babica NBA slave i porađa ništa manje od dinastije.

Najbolji Karim Abdul Džabar kog sam video na ekranu bio je Deantoni Lengston, još u fazi kad je bio Lu Elsindor u biografskom filmu o Goutu. Solomon Hjuz ima naravno daleko veću ulogu, takođe je bivši košarkaš i ima harizmu punokrvne filmske zvezde. Način na koji gradi - sada već Karima - počev od scene u kojoj ga uvode kao junaka - na snimanju kultne role u još kultnijoj parodiji "Ima li pilota u avionu" pa sve do jedan-na-jedan scene kada poučava Medžika filozofiji "nebeske udice", ispunjava ekran neverovatnom harizmom, energijom i nedodirljivim autoritetom.

Kvinsi Ajzea u ulozi Medžika opet donosi sav neophodni šarm po kome se izdvojio i kojim je ne samo razoružao saigrače i javnost već odveo Ligu u internacionalne okvire, postepeno je učinivši globalnom.

Sin Lejkera Norma Niksona, Devon, igra svog oca, takođe veoma efektno, glumački ubedljivo i energično. Jedna od duhovitijih scena u seriji prati glumačko iskustvo samog Norma Niksona koji se pojavio u kultnoj košarkaškoj komediji "Riba koja je spasila Pitsburg" i na premijeri shvatio da mu je uloga bitno reducirana. Džamala Vilksa nema mnogo u seriji pa nema pomena njegove upečatljive uloge u prvom filmu Lorensa Fišburna iz 1975. godine.

I dalje mi je podela Eplove parabiografske serije o Kevinu Durantu košarkaški ubedljivija, naprosto snimana je sa mnogo manjim budžetom i sa znatno manje specijalnih efekata - ali ovi momci deluju kao Medžik, Karim i Norm čak i kada im se baci lopta.

Kao i svaka uspešna dramska obrada sportskog događaja ili ekipe, ključ je uvek u međuljudskim odnosima koji na terenu dostižu svoj vrhunac a ne u loptanju, i to Mekejeva ekipa dobro zna.

Džeri Vest će možda otići na sud, ali "Doba pobeda" je izuzetno uspela i atraktivna serija koja što više pokušava da nas uvede iza mita o Lejkersima zapravo ga ojačava, i nema sumnje za koji klub navijaju njeni autori.

Džejson Klark je ugledan glumac i Džeri Vest uprkos nešto karikaturalnijem prikazu nije potcenjen kao ličnost i pored nervoze i namćorluka, krije se smisao za humor i veština da se prepozna talenat.

Skoro deceniju pre ovih događaja snimljen je film "Kum". Sada je i taj kultni poduhvat, maltene u isto vreme dobio seriju o svom nastanku i čini se da je ovo televizijska sezona velikih losanđeleskih priča.

A Lejkersi i "Kum" su neke od najvećih.

Dimitrije Vojnov

(integralna verzija teksta objavljenog na portalu RTS)

STARI - TOP10 - 2021

top 10 >

1. FREE GUY, Shawn Levy

Shawn Levy je čovek koji je snimio REAL STEEL a to znači da se na njega mora računati koliko god on u međuvremenu zatrpavao svoj opus mediokritetskim filmovima bez mnogo ideja i identiteta. Sposobnost da snimi veličanstven film povremeno vratila mu se po drugi put u životu, u filmu FREE GUY.

A dva puta u karijeri jednog reditelja nije malo.

FREE GUY je uspešno izveden spoj niza poznatih koncepata koje je na svež način iskombinovao specijalista za takve stvari Matt Lieberman. Ko-autor ovog filma Ryan Reynolds, čovek koji se definitivno mnogo pita na projektima koje snima, tom spoju polovnih delova ulio je dušu i sa Jodie Comer napravio likove koji su odjednom svemu ovome dali smisao i pretvorili ovu celinu u nešto sveže, relevantno i to ne uprkos već upravo zahvaljujući toj derivativnosti.

2. KING RICHARD, Reinaldo Marcus Green

U čisto akademskom pogledu, KING RICHARD je možda i najveštije sklopljen i izveden film koji sam gledao prošle godine. Način na koji scenario Zacha Baylina uspeva da sažme uspon sestara Williams pod strogom i samouverenom rukom ekscentričnog oca Richarda, a da pritom film itekako diše; način na koji Will Smith svojom dominantnom naslovnom rolom usmerava ceo film, deluje kao ozbiljna lekcija koja deluje da je laka ali je zapravo veoma teška.

Ovo je treća Smithova istinita priča iz istorije sporta, i ponovo je reč o dubinskoj studiji ličnosti i problema, na neki način zaokružujući temu crnog atlete u Americi - od Alija kao ključnog čoveka koji je otvorio pitanje rase i emancipacije, preko doktora Omalua koji se bavio razaranjem tela i psihe sportista i nebrige o tome pa sve do Williamsa kao oca dve šampionke.

U ovoj priči o ocu dominantne teme su naravno njegov ekscentrični plan, način kako je ceo podvig sportski i karakteno izveden ali i rasa i klasa. KING RICHARD je priča o prvim nesalomivim crnim šampionkama u belom sportu koje su došle iz kraja u kom se taj sport ne igra, i kroz svoj nastup promenile i svoju sudbinu ali i sam sport.

Tenis je generalno moćan agens tranzicije. Mi to najbolje znamo ne samo kroz Novaka Đokovića već i kroz naše ranije teniske šampione čiji su rezultati najavljivali društvene promene. KING RICHARD je to prepoznao kao temu na vreme.

3. MALCOLM & MARIE, Sam Levinson

Sam Levinson se protekle četiri godine pojavio kao furija i stigao je da u svom trećem celovečernjem filmu snimi i autorefleksivnu priču o savremenim filmskim autorima. U specifičnom istorijskom trenutku Covid pandemije, Levinson je zabeležio jedinsven istorijski trenutak u kulturnom životu Amerike a samim tim  i celog sveta, a to je epoha #MeToo, Woke i Black Lives Matter pokreta. John David Washington i Zendaya igraju filmskog reditelja i njegovu muzu koji posle premijere dolaze kući i ulaze u jednu dinamičnu polemičku dramu. Slika u filmu je crno-bela i evocira ne samo art house već i period u kom afroamerički likovi nisu dobijali ovakve priče. Levinsonovi uzori u ovom filmu su retro, dijalog je mametovski i veoma stilizovan, ali sama priča je grčevito aktuelna na svakom nivou i Levinson zaslužuje priznanje kao jedan od najubedljivijih reditelja koji tumače trenutak uporedo sa njegovim proticanjem.

4. CANDYMAN, Nia DaCosta

CANDYMAN Bernarda Rosea ostaje jedna od mojih prvih ljubavi kad je reč o hororu. Ovaj nastavak, ponovno promišljanje, obnova - iz pera i u produkciji Jordana Peelea ne samo da je dostojan originala već ga na neki način produbljuje gotovo do nivoa filma eseja. Za razliku od THE MATRIX RESURRECTIONS, apsolutne abominacije Lane Wachowski u kojoj je neuspešno pokušano nešto slično sa THE MATRIXom, DaCosta i Peele su snimili film u kom Candyman kao legenda o crnom slikaru kog je ubio belac sa čijom kćerkom se zavoleo, konačno dolazi do nivoa savremene umetnosti.

Od prvog CANDYMANa preko jednog bioskopskog i jednog DTV nastavka do ovog najnovijeg, mogao se napisati esej o odnosu prema slikarstvu unutar ovog serijala. I kod DaCoste je i sam protagonista slikar koji je deo savremene umetničke scene, i sam film je isti takav jer preuzima čitav niz postupaka baš iz moderne umetnosti.

Ipak u korenu svega leži jedna stvar vidljiva još u izvanrednom dokumentarnom filmu HORROR NOIRE: A HISTORY OF BLACK HORROR a to je da Jordan Peele ima ozbiljnu vezanost za Roseov izvornik. I u novom CANDYMANu se osećaju decenije njegovog razmišljanja o ovom filmu, pa je on između ostalog i film-esej o fenomenu Candymana i načinu na koji on opstaje u savremenim političkim i umetničkim okolnostima.

Roseov film je imao jedan veoma specitičan izraz - režiran je kao horor od prvog do poslednjeg kvadrata, sa neprestanim stvaranjem tenzije ali na nivou izlaganja priče u scenariju bio je atipičan, asimetričan, višeznačan. Nia DaCosta snima CANDYMAN sa sličnim atributima ali isto tako horor je u njemu u drugom planu i povremeno izbija u priči o umetnosti, rasi i džentrifikaciji.

Ovo je film kome ću se svakako još vraćati.

5. THE MITCHELLS VS THE MACHINES, Michael Rianda & Jeff Rowe

Lord i Miller su ponovo producirali briljantan animirani film. THE MITCHELLS VS THE MACHINES nije SPIDERVERSE po svojoj trangresivnosti i preispitivanju forme ali jeste vrhunska verzija zapleta o neumitnom ratu ljudi protiv mašina, u svetu u kom su mašine već duboko zašle u naše živote, intimu i svakodnevicu. Tema nije nova, ali je ovde sveže i maštovito izvedena. Ulogu stripa iz SPIDERVERSEA pruzima kultura DIY videa kojima se bavi kćer iz naslovne porodice. Rianda i Rowe prave raskošan film sa sjajnim formalnim bravurama i spremnošću za uzbudljive digresije, po čemu uspeva da zaliči i na indie igrenjak, iako nije. Drago mi je da se film kao negative pickup od Sonyja pojavio na Netflixu. Ne znam kako bih podneo da je propao u bioskopima kao SPIES IN DISGUISE.

6. BENEDETTA, Paul Verhoeven

Verhoeven je zagazio u devetu deceniju ali i dalje ima vitalnost mladog reditelja oličenu u intenzivnoj potrebi da nam nešto kaže. Ovde se bavi pričom o sestri Benedetti za koju je nesporno da je bila lezbejka ali je ostalo nejasno da li su se tokom njenog boravka u manastiru i starešinstva u njemu desila i neka čuda ili nisu. Verhoeven nije snimio nepogrešivo remek-delo kao što je bio ELLE ali je snimio film sa specifičnim humorom, u stilskom pogledu nekako vanvremenski jer izgleda i savremeno ali i recimo kao POPE JOAN Michaela Andersona, napravljen sa punim uverenjem i željom da se priča prenese gledaocu.

Osim kad se filmskom režijom bavi Martin Scorsese, ona nije oblast u kojoj se s godinama stiče kvalitet. Verhoeven je međutim prilagodio stvari sebi pa sada i on ima plodno rediteljsko treće doba u kom nastaju dragoceni filmovi.

7. ARMY OF THE DEAD, Zack Snyder

U epohi raznih ekranizacija stripova, filmskih priča o igračkama, i uopšte snimanju filmova po svemu sem po originalnim idejama, Zack Snyder je uspeo da se nametne kao autor u bordvelovskom smislu, baveći se baš tim temama. Kada je na kraju u slučaju filma JUSTICE LEAGUE, Snyderova ideja autorstva, prožeta sa percepcijom fanova otišla naprosto predaleko, preselio se na Netflix. ARMY OF THE DEAD je doduše otišao sa njim kao projekat u turnaroundu iz Warner Brothersa, dakle razvijan je kao klasičan bioskopski film, nije autohtoni Netflix ali nije ni negative pickup kao McGjev THE BABYSITTER.

Ono što je ARMY OF THE DEAD pružio je jedan vagnerovski pristup zombie filmu, sa sve referencama na Wagnera u samoj priči. Nisam fan skupih zombie filmova, čak naprotiv, ali ova simfonija koju je Snyder orkestririao čini da napravim izuzetak. Ovakav anarhičan tentpole picture nije mogao nastati u produkciji nekog studija još od slavnih dana BAD BOYS 2. Ne čudi da je i Bay svoj najskoriji autorski projekat izveo baš na ovom servisu.

8. LOCKED DOWN & CHAOS WALKING, Doug Liman

Doug Liman je snimio svoju dozu skupih filmova sa devetocifrenim budžetima, dokazavši da ume da rukovodi preduzećem zvanim tentpole picture. Međutim, kao old money lik sa korenima u indie filmu, uspeo je da ostane atipičan reditelj u savremenom Holivudu, nikada nije sebi dozvolio da se ukopa u franšizama, nastavcima i ponavljanju. Osim ako nije ponavljanje iste životne situacije kao u filmu EDGE OF TOMORROW koji ostaje njegov magnum opus.

U 2021. godini nastupio je sa dva različita filma. LOCKED DOWN je high concept romantična komedija velike pljačke, snimljena za vreme COVID pandemije i okrenuta tom događaju. Taj film u sebi nosi dozu ekscesa, vidljiva ograničenja okolnosti u kojima je nastajao, i samim tim specifičnu indie poetiku koju Liman prepliće sa pitkom žanrovskom idejom.

CHAOS WALKING s druge strane je dugo snimani, i zbog nečega problematični pokušaj da se napravi YA franšiza čiji je osnovni problem u tome što je javnost previše znala o tome kako je nastajao. Da nismo znali koliko je to skup a samim tim i ambiciozan film, onda bismo mnogo bolje prihvatili ovaj svemirski vestern sa harizmatičnim Tomom Hollandom i Daisy Ridley u glavnim ulogama i nekim radikalnim rediteljskim rešenjima koje su pokušale da zarobe nešto što se možda i ne može ekranizovati.

Oba ova projekta bave se ekstremima, priča o njihovom nastanku je deo iskustva koje nas u njima čeka. Međutim, u oba slučaja reč je o jako zanimljivim filmovima kojima priča o nastanku nekada doprinosi a nekada i smeta.

9. A BOY CALLED CHRISTMAS, Gil Kenan

Gil Kenan, kao možda i najdosledniji nastavljač tradicije Amblina, našao se u nezavidnoj situaciji. Nijedan film koji je snimio nije bio dovoljno veliki hit da bi mu omogućio da se bavi onim što mu najbolje ide - a to su skupi filmovi za decu i omladinu, sa elementima fantastike i strave. Srećom, Kenan je dobio priliku van Holivuda, u Evropi i ekranizovao je roman Matta Haiga, u adaptaciji koju potpisuje sa Ol Parkerom. Ovaj film sniman u Češkoj donosi ugođaj starinske filmske bajke koja i potiče iz Evrope, sa hensonovskim osećajem za detalj, izvrsnom mešavinom digitalnih i fizičkih efekata, i rekonstrukcijom imaginarija i strukture knjige na ekranu.

10. LOCO POR ELLA & MAMA O PAPA, Dani de la Orden

Španske romantične komedije se često uzimaju zdravo za gotovo, kao potrošna roba koja nekako pada sa neba, ali reč je o žanru u kom je ova kinematografija uspela da izgradi ne samo visok nivo realizacije već uspeva da formira i svoje autohtone autore. Dani de la Orden se nametnuo kao jedan od njih, i u 2021. godini je nastupio sa dva vrhunska naslova. 

LOCO POR ELLA je svojevrsna parafraza ONE FLEW OVER THE CUCKOO"S NEST i govori o novinaru senzacionalističkog portala koji se ubacuje u duševnu bolnicu kako bi bio blizu pacijentkinje u koju se zaljubio. Ovaj film na jedan veoma interesantan način prikazuje odnos dvoje ljudi koji nikada ne iskoračuje iz ovkira romantične komedije ali je zapravo kompleksan jer u njemu manična depresija igra veoma značajnu ulogu.

MAMA O PAPA je duhovita, nestašna komedija o paru koji se razvodi i istovremeno oboje dobijaju ponude za posao van Španije. Tada roditelji kreću da se nadmeću kako da deca pripadnu onom drugom kako im ne bi ugrožavala ambicije.

Obe komedije vrše inverzije u bitnim segmentima konvencije žanra i guraju ih do same granice, ostavljajući vidljiv autorski pečat pri tome. MAMA O PAPA je rimejk francuskog filma, ali krajnji rezultat je upečatljiviji zbog de la Ordenove lakoće izlaganja likova i beskrajne kolekcije gegova koji izleću u visokom tempu a ne zaustavljaju priču.